Celem budownictwa XXI wieku jest zapewnienie jak najniższych kosztów związanych z późniejszą, długoletnią eksploatacją nowo powstałych budynków. Hitem bieżących lat jest budowa domów i budynków energooszczędnych. Aby budynek mógł być w pełni energooszczędnym, odpowiednie działania muszą zostać podjęte już na etapie projektowania budowli. Wszystkie szczegóły i detale są wdrażane już od pierwszych chwil rozpoczęcia budowy.
Ograniczanie strat ciepła przez ściany zewnętrzne
Podstawowym problemem budownictwa energooszczędnego jest zapobieganie nadmiernym stratom ciepła. Zatem wszelkie technologie nastawione są na zapewnienie odpowiedniej termoizolacji budynku. Najważniejszymi elementami w tym przypadku są przegrody zewnętrzne: ściany zewnętrzne, stropodach, dach, czy też podłoga znajdująca się na parterze domu. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych materiałów izolacyjnych zewnętrzna, południowa ściana budynku może odgrywać rolę kaloryfera. W ciągu dnia pochłania ona dużą ilość ciepła, które następnie przekazywane jest do wnętrza domu. Grubość warstwy izolacyjnej ścian zewnętrznych powinna wynosić minimum 20 cm, a dachu 30 cm. Im izolacja jest grubsza, tym straty ciepła będą mniejsze. Do ocieplenia ścian wykorzystuje się materiały o jak najniższym współczynniku przenikania ciepła. Do najpopularniejszych zalicza się wełnę mineralną, szklaną lub styropian. Ściany zewnętrzne buduje się zazwyczaj w technologii dwuwarstwowej, czyli warstwa nośna plus warstwa izolacji, ale jeszcze lepsze parametry uzyskuje się dzięki zastosowaniu technologii trójwarstwowej, gdzie dodatkową warstwę stanowi ściana osłonowa. Oprócz zapewnienia odpowiedniej warstwy termoizolacyjnej kluczową rolę odgrywa zastosowanie technologii zapobiegającej powstawaniu tak zwanych mostków cieplnych. Mostki termiczne są to miejsca, w których przewodnictwo cieplne znacznie wzrasta. Są to na przykład szczeliny powstające w wyniku łączenia płyt: balkon – strop, czy też ściana – ościeżnica. Aby uniknąć mostków cieplnych znajdujących się w ścianach zewnętrznych konieczna jest budowa ściany przynajmniej dwuwarstwowej, gdzie warstwa izolacji eliminuje szkodliwe działanie mostków termicznych. Przy czym należy pamiętać, aby łączenia na przykład płyt styropianowych nie pokrywały się z łączeniami płyt betonowych. Ponadto dom energooszczędny nie powinien posiadać balkonu, gdyż bardzo ciężko jest wyeliminować straty ciepła spowodowane mostkiem termicznym powstałym na łączeniu płyty balkonowej ze stropem. Alternatywą jest rozwiązanie polegające na dostawieniu do budynku balkonu opartego na oddzielnej konstrukcji.
Odpowiedni system wentylacji
Drugim ważnym czynnikiem mającym wpływ na stopień energooszczędności domu jest odpowiedni system wentylacji. Być może niektórym może się wydawać, że taki zaizolowany szczelnie dom po pewnym czasie może okazać się duszną i zatęchłą puszką. Otóż nic bardziej mylnego, ale tylko pod jednym warunkiem, że zapewnimy w domu odpowiedni przepływ powietrza. Dom energooszczędny, to dom wyposażony jedynie w system wentylacji mechanicznej. Zastosowanie nowoczesnej technologii zakłada działanie wentylacji w systemie nawiewno – wywiewnym. Głównym elementem takiego systemu jest rekuperator, dzięki któremu ciepło „zużytego” powietrza wyprowadzanego z wewnątrz domu na zewnątrz przekazywane jest „świeżemu” powietrzu, które wprowadzane jest przez system wentylacyjny z zewnątrz do wnętrza budynku. Rekuperator działa zatem na dwa sposoby.: zimą wprowadzane do mieszkania powietrze z zewnątrz jest ogrzewane, a latem ochładzane. Przy czym należy trzymać się zasady, że wywiewniki umieszczone powinny być w pomieszczeniach o największej wilgotności, na przykład łazienka czy kuchnia, a nawiewniki w pomieszczeniach „suchych”, czyli w sypialni czy salonie.
Odnawialne źródła energii
Jedna z ważniejszych dziedzin w nowoczesnym budownictwie zajmuje się opracowywaniem technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii. Spore uznanie w tym zakresie zyskały i nadal zyskują systemy grzewcze czerpiące energię płynącą prosto od Słońca. Kluczowymi elementami wykorzystywanymi przez tą technologię są tak zwane kolektory słoneczne. Najprościej ich zasadę działania można opisać w sposób następujący: wyłapywana przez kolektor energia promieniowania słonecznego zamieniana jest na energię cieplną nośnika ciepła, którym może być na przykład woda, powietrze, czy też glikol. Kolektory słoneczne najczęściej umieszcza się na dachu, w Polsce głównie od strony południowej. Energia cieplna pochodząca z odnawialnego źródła energii, jakim jest Słońce, z powodzeniem wystarczy do podgrzania wody użytkowej w domu, wody w ogrodowym basenie oraz częściowego ogrzewania domu przy wsparciu tradycyjnego systemy grzewczego. Kolejnym ważnym i odnawialnym źródłem energii jest wiatr. Niestety w Polsce, technologia ta jest bardzo rzadko spotykana, ale gdzieniegdzie można zobaczyć przydomowe, małe elektrownie wiatrowe, szczególnie tam, gdzie teren dookoła działki jest otwarty i niezabudowany. Taka prywatna elektrownia pozwala w 100% zaspokoić zapotrzebowanie na energię elektryczną jednego gospodarstwa. W przypadku braku „dostawcy” energii, czyli przy bezwietrznej pogodzie, wykorzystywane są nadwyżki energii skumulowanej wcześniej. Odnawialnymi źródłami energii są również energia ziemna, wodna, biomasa oraz biogaz. W Polsce najbardziej zaawansowane są technologie wykorzystujące do produkcji energii biomasę.
Budowa domu energooszczędnego wydaje się być przedsięwzięciem coraz bardziej atrakcyjnym. Wynika to z rosnącej świadomości społeczeństwa, iż środowisko, w którym żyjemy należy chronić przed zanieczyszczeniami oraz, że każdy zasób nieodnawialny kiedyś się po prostu skończy. Ale najważniejszym powodem jest chęć zaprzestania płacenia coraz to wyższych rachunków za energię elektryczną. I mimo tego, że budowa domu energooszczędnego jest nieco droższa od budowy domu tradycyjnego, to ta różnica bardzo szybko nam się zwróci, w dodatku z nadwyżką.